Czym różni się opiekun medyczny od opiekuna osoby starszej – kto ma jakie kompetencje?
Opieka nad osobami starszymi to dziedzina, która wymaga zaangażowania, cierpliwości i szerokiego zakresu umiejętności. W domach opieki, placówkach medycznych, a także w opiece domowej, bardzo ważną rolę odgrywają osoby odpowiedzialne za codzienne wsparcie seniorów. Dwa często mylone, choć różne zawody, to opiekun medyczny oraz opiekun osoby starszej. Choć oba te stanowiska dotyczą troski o seniorów, różnią się zakresem obowiązków, poziomem kwalifikacji oraz kompetencjami. Warto zatem bliżej przyjrzeć się tym dwóm profesjom, by zrozumieć, kto i w jakim zakresie może pomagać seniorom.
Definicje i podstawy prawne
Na początek warto wyjaśnić, czym są te zawody oraz jakie są podstawy prawne regulujące ich funkcjonowanie.
Opiekun medyczny to zawód medyczny, którego zakres określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 lipca 2019 r. w sprawie standardów kształcenia w zawodzie opiekuna medycznego. Opiekun medyczny posiada wyższe kwalifikacje medyczne niż opiekun osoby starszej i jest przygotowany do wykonywania czynności medycznych pod nadzorem pielęgniarki lub lekarza.
Natomiast opiekun osoby starszej to osoba, która pomaga seniorom przede wszystkim w codziennych czynnościach życiowych, takich jak higiena, karmienie, ubieranie, czy towarzyszenie w spacerach. Zawód ten jest często wykonywany na podstawie ukończonych kursów zawodowych lub szkoleń, które nie mają tak restrykcyjnych wymogów jak opiekun medyczny.
Zakres obowiązków
Najistotniejszą różnicą między opiekunem medycznym a opiekunem osoby starszej jest zakres obowiązków, jakie mogą wykonywać w codziennej pracy.
Obowiązki opiekuna medycznego
Opiekun medyczny ma prawo i obowiązek wykonywać czynności medyczne, które wymagają specjalistycznej wiedzy i umiejętności. Do ich głównych zadań należą:
-
Pomoc przy podawaniu leków (w tym także dożylnych i podskórnych, w zależności od uprawnień),
-
Monitorowanie podstawowych parametrów życiowych pacjenta, takich jak temperatura, ciśnienie, puls czy oddech,
-
Wykonywanie podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych, np. zmiana opatrunków, pielęgnacja cewników, pielęgnacja ran i odleżyn,
-
Współpraca z personelem medycznym, w tym pielęgniarkami i lekarzami,
-
Asystowanie podczas zabiegów medycznych,
-
Edukacja pacjentów i ich rodzin na temat zdrowia i sposobów zapobiegania chorobom.
Opiekun medyczny działa zgodnie z procedurami medycznymi i pod nadzorem pielęgniarki lub lekarza. Jest również odpowiedzialny za prowadzenie dokumentacji medycznej związanej z czynnościami, które wykonuje.
Obowiązki opiekuna osoby starszej
Opiekun osoby starszej natomiast skupia się przede wszystkim na pomocy w codziennych czynnościach życiowych i zapewnieniu komfortu seniorom. Do jego obowiązków należą:
-
Pomoc w ubieraniu się i rozbieraniu,
-
Pomoc w higienie osobistej, w tym mycie, czesanie, pielęgnacja skóry,
-
Pomoc w spożywaniu posiłków, w tym przygotowanie i podanie jedzenia,
-
Towarzyszenie seniorom podczas spacerów lub aktywności rekreacyjnych,
-
Wspieranie w utrzymaniu porządku w otoczeniu pacjenta, np. sprzątanie, pranie,
-
Zapewnienie bezpieczeństwa i zapobieganie upadkom,
-
Wsparcie emocjonalne i towarzyszenie seniorom w codziennym życiu.
Opiekun osoby starszej nie ma uprawnień do wykonywania czynności medycznych, jednak jego rola jest kluczowa w codziennej opiece i utrzymaniu jak najwyższej jakości życia podopiecznych.
Kwalifikacje i edukacja
Kolejną ważną różnicą jest poziom wykształcenia i kwalifikacje wymagane do podjęcia pracy w tych zawodach.
Opiekun medyczny
Opiekun medyczny to zawód regulowany ustawowo, co oznacza, że osoba chcąca go wykonywać musi ukończyć odpowiednią szkołę policealną lub kurs kwalifikacyjny, który trwa co najmniej rok. Program nauczania obejmuje wiedzę z zakresu anatomii, fizjologii, chorób, opieki pielęgniarskiej, a także podstaw farmakologii i udzielania pierwszej pomocy.
Po ukończeniu kształcenia opiekun medyczny zdaje egzamin państwowy, który potwierdza jego kwalifikacje. Posiada również prawo do wykonywania określonych czynności medycznych w praktyce, zgodnie z przepisami prawa.
Opiekun osoby starszej
Opiekun osoby starszej to zawód mniej sformalizowany. Najczęściej jest to osoba, która ukończyła kurs zawodowy lub szkolenie trwające od kilku tygodni do kilku miesięcy, niekiedy realizowane przez firmy szkoleniowe lub ośrodki kształcenia zawodowego. W zakres kursu wchodzą podstawy opieki, komunikacji z podopiecznym, higieny, bezpieczeństwa i podstawowych zasad psychologii.
Nie ma obowiązku zdawania egzaminu państwowego, choć często organizowane są certyfikaty ukończenia kursu. Poziom wiedzy i umiejętności opiekuna osoby starszej jest zatem znacznie niższy niż opiekuna medycznego, co przekłada się na zakres wykonywanych obowiązków.
Miejsce pracy
Opiekun medyczny i opiekun osoby starszej mogą pracować w podobnych miejscach, ale charakter ich pracy różni się w zależności od typu placówki i potrzeb podopiecznych.
Opiekun medyczny
Opiekun medyczny zatrudniany jest przede wszystkim w placówkach medycznych, takich jak:
-
Szpitale,
-
Domy pomocy społecznej,
-
Zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze,
-
Hospicja,
-
Przychodnie i poradnie specjalistyczne,
-
Opieka domowa w przypadku osób wymagających stałej kontroli medycznej.
Opiekun osoby starszej
Opiekun osoby starszej najczęściej pracuje w:
-
Domach opieki,
-
Placówkach wsparcia dziennego dla seniorów,
-
W opiece domowej, świadcząc pomoc w codziennym funkcjonowaniu osób starszych,
-
Czasami w domach prywatnych jako opiekun zatrudniony przez rodzinę seniora.
W pracy domowej rola opiekuna osoby starszej jest szczególnie ważna, ponieważ często to on odpowiada za bieżące potrzeby podopiecznego i wspiera go w normalnym życiu.
Kompetencje miękkie
Oprócz wiedzy merytorycznej, zarówno opiekun medyczny, jak i opiekun osoby starszej, muszą posiadać kompetencje miękkie, które są niezbędne w pracy z seniorami.
Empatia i cierpliwość
Opieka nad osobami starszymi wymaga dużej dawki cierpliwości i empatii. Seniorzy często borykają się z wieloma ograniczeniami zdrowotnymi, a także problemami emocjonalnymi, dlatego ważne jest, aby opiekun potrafił zrozumieć ich potrzeby i traktować ich z szacunkiem.
Komunikacja
Umiejętność komunikacji jest kluczowa w obu zawodach. Opiekunowie muszą nie tylko umieć słuchać i odpowiadać na potrzeby seniorów, ale także współpracować z rodziną i zespołem medycznym.
Umiejętność radzenia sobie ze stresem
Praca z osobami starszymi bywa wymagająca i emocjonalnie obciążająca. Dlatego ważne jest, aby opiekunowie potrafili zachować spokój i profesjonalizm w trudnych sytuacjach.
Kto ma jakie kompetencje?
Podsumowując, opiekun medyczny to osoba posiadająca wyższe kwalifikacje medyczne, która może wykonywać czynności medyczne, wspierać personel pielęgniarski i lekarzy oraz prowadzić podstawową dokumentację medyczną. Jego rola jest szczególnie ważna w placówkach medycznych i przy opiece nad osobami wymagającymi specjalistycznego nadzoru.
Opiekun osoby starszej natomiast koncentruje się na pomocy w codziennych czynnościach życiowych, dbaniu o komfort i bezpieczeństwo seniorów. Jego kwalifikacje są mniejsze, a rola bardziej skoncentrowana na wsparciu praktycznym i emocjonalnym.
Oba zawody uzupełniają się i są niezbędne w systemie opieki nad seniorami. Wiedza o ich kompetencjach pomaga rodzinom, placówkom i samym podopiecznym lepiej zrozumieć, jakiego rodzaju wsparcia mogą oczekiwać i na kogo liczyć w różnych sytuacjach.
