Czym zajmuje się dermatologia?
Dermatologia obejmuje szeroki zakres schorzeń – od powszechnych i stosunkowo łagodnych, takich jak trądzik czy łupież, po poważne i przewlekłe choroby autoimmunologiczne, nowotwory skóry oraz infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze.
Główne działy dermatologii
-
Dermatologia ogólna – zajmuje się typowymi chorobami skóry i ich leczeniem, np. egzemą, łuszczycą, trądzikiem, pokrzywką.
-
Dermatochirurgia – koncentruje się na zabiegach chirurgicznych wykonywanych na skórze, takich jak usuwanie znamion, guzów czy nowotworów.
-
Dermatologia estetyczna – skupia się na poprawie wyglądu skóry, przeciwdziałaniu starzeniu i leczeniu defektów estetycznych, jak przebarwienia, zmarszczki czy blizny.
-
Dermatologia dziecięca – diagnozuje i leczy choroby skóry u noworodków, niemowląt i dzieci.
-
Wenerologia – powiązana z dermatologią dziedzina zajmująca się chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Struktura i funkcje skóry
Skóra składa się z trzech podstawowych warstw:
-
Naskórek (epidermis) – warstwa zewnętrzna, odpowiadająca za barierę ochronną. Zawiera komórki barwnikowe (melanocyty), komórki odpornościowe (Langerhansa) i komórki produkujące keratynę.
-
Skóra właściwa (dermis) – zawiera naczynia krwionośne, zakończenia nerwowe, gruczoły łojowe i potowe oraz kolagen, który odpowiada za elastyczność i wytrzymałość skóry.
-
Tkanka podskórna (subcutis) – zbudowana głównie z tkanki tłuszczowej, działa jako izolator i magazyn energii.
Skóra pełni m.in. funkcje: ochronną, termoregulacyjną, immunologiczną, sensoryczną i metaboliczną (np. synteza witaminy D).
Najczęstsze choroby dermatologiczne
Trądzik (Acne vulgaris)
To jedna z najczęstszych chorób skóry, dotykająca głównie młodzież, ale też dorosłych. Spowodowana jest nadmierną produkcją sebum, zatykaniem porów i namnażaniem bakterii Cutibacterium acnes. Leczenie obejmuje m.in. stosowanie retinoidów, kwasu salicylowego, antybiotyków i terapii hormonalnej.
Łuszczyca (Psoriasis)
Przewlekła choroba autoimmunologiczna objawiająca się nadmiernym rogowaceniem naskórka. Charakteryzuje się czerwonymi, łuszczącymi się plamami. Może obejmować także stawy (łuszczycowe zapalenie stawów). Leczenie obejmuje miejscowe maści, fototerapię i leki immunosupresyjne.
Egzema (Atopowe zapalenie skóry)
Choroba przewlekła, często o podłożu alergicznym. Objawia się swędzącą, suchą i zaczerwienioną skórą. Leczenie opiera się na stosowaniu emolientów, kortykosteroidów i leków przeciwhistaminowych.
Grzybica skóry
Wywoływana przez dermatofity, drożdżaki lub pleśnie. Zakażenia mogą obejmować skórę gładką, stopy, paznokcie, owłosioną skórę głowy. Terapia polega na stosowaniu leków przeciwgrzybiczych miejscowych i ogólnoustrojowych.
Rak skóry
Najczęściej występujące nowotwory skóry to:
-
Rak podstawnokomórkowy (BCC) – najczęstszy, powoli rosnący, rzadko daje przerzuty.
-
Rak kolczystokomórkowy (SCC) – bardziej agresywny, może dawać przerzuty.
-
Czerniak (melanoma) – najbardziej niebezpieczny, rozwija się z melanocytów i może szybko się rozprzestrzeniać.
Wczesne wykrycie czerniaka znacznie zwiększa szanse na wyleczenie.
Diagnostyka w dermatologii
Diagnostyka dermatologiczna opiera się na:
-
Wywiadzie lekarskim – czas trwania objawów, wyzwalacze, choroby współistniejące.
-
Badaniu fizykalnym – ocenie wyglądu skóry, zmian chorobowych, ich lokalizacji.
-
Dermatoskopii – nieinwazyjne badanie służące do oceny znamion i zmian skórnych.
-
Biopsji skóry – pobranie fragmentu zmiany do badania histopatologicznego.
-
Badaniach laboratoryjnych – np. badania hormonalne, testy alergiczne.
-
Testach skórnych – punktowe testy alergiczne, płatkowe.
Nowoczesne terapie dermatologiczne
Farmakoterapia
Obejmuje stosowanie leków miejscowych (maści, kremów) oraz ogólnych (tabletki, zastrzyki). Przykłady:
-
Retinoidy – w leczeniu trądziku i łuszczycy.
-
Kortykosteroidy – w chorobach zapalnych skóry.
-
Antybiotyki – w zakażeniach bakteryjnych.
-
Leki biologiczne – celowane przeciwciała stosowane m.in. w łuszczycy i atopii.
Fototerapia
Naświetlanie skóry promieniowaniem UVA i UVB stosowane jest m.in. w łuszczycy, bielactwie i AZS. Terapia ta zmniejsza stan zapalny i normalizuje funkcje skóry.
Laseroterapia
Stosowana m.in. w usuwaniu blizn, przebarwień, zmian naczyniowych, a także w epilacji (usuwaniu owłosienia). Nowoczesne lasery frakcyjne pozwalają na precyzyjne leczenie bez uszkadzania zdrowej skóry.
Terapie estetyczne
Zabiegi dermatologii estetycznej obejmują:
Są one stosowane w celu poprawy wyglądu skóry, jej napięcia, jędrności, a także redukcji blizn, zmarszczek i przebarwień.
Profilaktyka chorób skóry
Profilaktyka to klucz do zdrowej skóry. Obejmuje:
-
Regularne stosowanie filtrów przeciwsłonecznych (SPF 30+)
-
Unikanie solarium
-
Prawidłową pielęgnację – oczyszczanie, nawilżanie, stosowanie łagodnych kosmetyków
-
Dietę bogatą w witaminy A, C, E, cynk i selen
-
Unikanie alergenów i substancji drażniących
-
Noszenie przewiewnych ubrań
-
Regularne kontrole u dermatologa, zwłaszcza w przypadku obecności wielu znamion
Dermatologia a psychika
Choroby skóry często mają wpływ na zdrowie psychiczne. Zmiany skórne mogą prowadzić do obniżonej samooceny, depresji, lęku społecznego. Z drugiej strony, stres psychiczny może zaostrzać przebieg chorób takich jak łuszczyca, AZS, trądzik.
Coraz częściej mówi się o psychodermatologii – dziedzinie badającej wzajemne powiązania między skórą a psychiką.
Dermatologia dziecięca
Skóra dzieci różni się od skóry dorosłych – jest cieńsza, bardziej podatna na przesuszenie i infekcje. Do typowych chorób należą: pieluszkowe zapalenie skóry, atopowe zapalenie skóry, potówki, łojotokowe zapalenie skóry, brodawki wirusowe. Leczenie wymaga delikatnego podejścia, z zastosowaniem odpowiednich dermokosmetyków.
Nowotwory skóry – rosnące zagrożenie
Zmiany klimatyczne, rosnące nasłonecznienie i popularność opalania przyczyniły się do wzrostu liczby zachorowań na nowotwory skóry. Profilaktyka i edukacja są kluczowe. Każde znamię o asymetrycznym kształcie, nieregularnych brzegach, zmieniające kolor lub rozmiar powinno być zbadane przez dermatologa.
Zasada ABCDE pomaga w samokontroli znamion:
Teledermatologia – dermatologia przyszłości
Telemedycyna rozwija się dynamicznie, a dermatologia jest jedną z dziedzin najbardziej podatnych na zdalne konsultacje. Dzięki przesyłaniu zdjęć i wideorozmowom pacjenci mogą szybko uzyskać diagnozę i zalecenia bez wychodzenia z domu.
Jednak wciąż istnieją ograniczenia tej formy opieki – nie wszystkie zmiany można dokładnie ocenić bez badania dermatoskopowego lub biopsji.
Dermatologia to niezwykle ważna i dynamicznie rozwijająca się dziedzina medycyny. Obejmuje szeroki zakres problemów – od chorób zapalnych, zakażeń, przez zmiany estetyczne, aż po groźne nowotwory. Dzięki nowoczesnym technologiom i terapiom możliwe jest skuteczne leczenie wielu schorzeń, poprawa jakości życia i wyglądu pacjentów.
Świadomość społeczna, profilaktyka, odpowiednia pielęgnacja skóry i regularne wizyty u dermatologa to klucz do zachowania zdrowej skóry na długie lata.
