Uniwersytety trzeciego wieku – krótki rys historyczny

Twórcą pierwszego uniwersytetu Trzeciego Wieku był francuski profesor P. Vellas, który pragnął stworzyć miejsce, w którym starsze osoby, czyli takie, które nie są już czynne zawodowo, mogą studiować, swobodnie wymieniać się doświadczeniami życiowymi z innymi słuchaczami, zdobywać nową wiedzę i umiejętności, jak również rozwijać swe pasje oraz zainteresowania.

Uniwersytety stały się odpowiedzią na alarmujące wyniki badań gerontologicznych, które wnosiły, iż osoby starsze tracą swój dawny wigor i optymizm, stając się ospałe, słabe, depresyjne czy zamknięte w sobie. Czynniki te, prowadziły do rozwoju wielu poważnych schorzeń, w tym raka oraz chorób układu krążenia. Aby wyjść temu naprzeciw nastąpiło poszukiwanie modelu aktywizacji osób starszych, przy niewielkim nakładzie kosztów oraz zaangażowania czasoprzestrzennego.
Powstały, zatem, Uniwersytety Trzeciego Wieku, których celem jest, nie tylko poprawa życia seniorów, lecz również zmiana warunków życiowych, postrzegania oraz stygmatyzacji osób starszych, szczególnie w społecznościach osób młodych, mass mediach, jak również, w świecie. Uniwersytety, obok edukacji, mają także inspirować seniorów do zwiększonej aktywność umysłowej, fizycznej oraz artystycznej. W XXI wieku Uniwersytety tego typu istnieją na całym świecie.

Pierwszy polski Uniwersytet Trzeciego Wieku powstał w roku 1975, jego założycielką była profesor H. Szwarc. Kobieta ta, ofiara koszmaru II wojny światowej i wielka propagatorka działań na rzecz ochrony osób starszych, była zagorzałą patriotką oraz społeczniczką. Założony przez H. Szwarc Uniwersytet Trzeciego Wieku w Warszawie stanowił pierwszą, tego typu placówkę na terenie, a jednocześnie jedną z pierwszych, tego typu na kontynencie europejskim.

W kolejnych latach, z inicjatywy Szwarc, narodziły się kolejne Uniwersytety Trzeciego Wieku, zlokalizowane we Wrocławiu, Opolu, Szczecinie, Łodzi oraz Lublinie. Początkowo Uniwersytety Trzeciego Wieku były zakładane tylko w aglomeracjach miejskich, takich jak: Warszawa czy Kraków. Zyskały one jednak tak ogromną popularność, że zaczęto je powoływać, również przy małych placówkach, szczególnie gminnych i wiejskich ośrodkach w postaci domów kultury.

Często tworzy się je także przy domach parafialnych i wiejskich bibliotekach, a także przy domach pomocy społecznej. Uniwersytety są bardzo zróżnicowane, pod względem ilości jej uczestników. Można tutaj wyróżnić- te - małe, do których uczęszcza od 65 do 200 słuchaczy, jak i te – duże i średniej wielkości, w których spotyka się od 201 do 1000 słuchaczy.