Dom Aktywnego Rentiera czyli życie bez starości

Od kilku lat obserwujemy w Polsce systematyczny wzrost odsetka ludności w wieku emerytalnym. Szacuje się, że osoby w wieku poprodukcyjnym stanowią ok. 14% ogółu społeczeństwa polskiego. Jest to grupa społecznie niezmiernie zróżnicowana. Charakteryzuje się dużą rozpiętością wieku: od 55 lat dla kobiet, które przeszły na wcześniejszą emeryturę do osób powyżej 90 roku życia. Tak duża rozpiętość wieku skłania do rozróżnienia dwóch okresów starości. Pierwszy z nich rozpoczyna się z chwilą przejścia na emeryturę i odznacza się większą aktywnością życiową, samodzielnością, kontynuowaniem dotychczasowego trybu życia. Jest on w pewnym sensie dopiero "przygotowaniem do starości", przypadającej na ok. 75 - 80 roku życia, którą cechuje coraz większa bierność życiowa i postępujące uzależnienie od pomocy rodziny i wyspecjalizowanych placówek.

Wzrost liczby osób starszych w społeczeństwie, stwarza zapotrzebowanie nie tylko na specyficzny rynek usług socjalnych dla tych, którzy z upływem lat stają się coraz bardziej niesamodzielni i mniej sprawni. Społeczne konsekwencje samotnej starości, wiążą się przede wszystkim z tendencją do ograniczania kontaktów społecznych do grona rodziny, osób w zbliżonym wieku. W konsekwencji prowadzi to do utraty więzi ludzi starszych ze społecznością lokalną i jeszcze głębszego poczucia osamotnienia. W projekcie Domu Aktywnego Rentiera (DAR) chodzi o tworzenie prawdziwie humanitarnych warunków życia starszego człowieka z uwzględnieniem realiów, jakimi są niskie dochody nie tylko ludzi starszych. Niejako przy okazji jest to jakiś sposób na zwiększenie szansy 3 milionów rodzin, które nie mają własnego mieszkania. Czy choćby tylko dla ofiar klęsk żywiołowych lub rodzin, których jedyną alternatywą dla bezdomności jest mieszkanie komunalne.

Człowiek potrzebuje aktywności, a w okresie jesieni swego życia, gdy niewiele już musi, wolność myśli, słowa, wyboru, czyli swoboda organizowania swego życia, staje się niemal istotą jego egzystencji.
Jednocześnie jednak bardzo często jest lub czuje się samotny i nikomu niepotrzebny. Badania wykazują, że powyżej 65 roku życia człowiek spędza do 3/4 swego czasu w 4-ech ścianach. Stąd projekt, dotyczący tworzenia warunków mieszkań samodzielnych, jednak w otoczeniu innych ludzi, którym starszy człowiek może służyć swoją pomocą bądź opieką, mając zarazem poczucie, że nie jest osamotniony i także może znaleźć w pobliżu pomocną dłoń.

Domy Aktywnego Rentiera nie mają być jednak enklawami na wzór niemiecki, które stanowią zespoły mieszkaniowe dla ludzi starszych ze zorganizowanym systemem odpłatnej opieki, jakiej życzy sobie zleceniodawca.

Dom Aktywnego Rentiera to nie tylko mieszkanie i jego otoczenie. To także sposób, na przedłużanie życia bez starości, we wszystkich ważniejszych jego obszarach: zdrowia fizycznego i psychicznego, kontaktów społecznych i stosunków międzyludzkich, zagospodarowywania czasu, możliwości bycia aktywnym dla tych, którzy pozostają w dobrej kondycji i gotowi są działać na rzecz innych.

DAR mają tworzyć ludzie z podobnych środowisk, o zbliżonych zainteresowaniach kulturalnych, towarzyskich, wypoczynkowych itp. i mogą relatywnie ocenić, że są oni na swój sposób szczęśliwi. Lub po prostu tacy, którzy się zaakceptują w procesie zamiany miejsc, będącej istotną cechą projektu.

Formy mieszkaniowe są różne i zazwyczaj tworzone na potrzeby osób, które chcą z nich skorzystać. Ta forma umożliwia także dobrze pojętą symbiozę z rodziną, bo DAR to po prostu rodzina, która różni się może tylko tym od innych rodzin, że jej członkowie noszą różne nazwiska. Rodzina, żyjąca wśród innych rodzin w tym samym domu lub osiedlu.

Pamiętając więc, że starość jest bardzo zróżnicowana, a pomocy i współdziałania nie wymagają jedynie ludzie najmniej sprawni, projekt DAR ma na celu tworzenie takich warunków, które biorą pod uwagę wszystko to, co powiedziano powyżej, przezwyciężając tym samym, niepisaną społeczną zasadę spychania starszych ludzi na margines życia.

Dom Aktywnego Rentiera
(wyciąg z założeń projektu)

I Cel projektu

Stworzenie oferty mieszkaniowej, dostępnej dla osób starszych o przeciętnych dochodach, łączącej w sobie atmosferę domu rodzinnego z wygodami hotelu.
Umożliwienie osobom samotnym znalezienia przyjaciół lub partnerów oraz bycia potrzebnym innym.

II. Adresaci projektu

Osoby uzyskujące dochody nie związane z ich miejscem zamieszkania.
Osoby o niskich dochodach, posiadające samodzielne mieszkanie, które będą chciały poprawić swoje warunki materialne, dzięki nadwyżce jaka powstanie wskutek różnicy cen w przypadku wynajmu mieszkania i najmu miejsca w Domu.
Niepracujący rodzice lub dziadkowie, którzy zechcą przekazać zajmowane mieszkanie swoim dzieciom bądź wnukom w zamian za czasowe lub stałe miejsce w Domu.
Rodziny potrzebujące pomocy Państwa w uzyskaniu mieszkania, które w zamian za przekazane im mieszkanie komunalne, zobowiążą się do finansowania określonych kosztów miejsca w Domu, poprzedniemu najemcy.
Rolnicy nie mający następców, którzy za miejsce w Domu, przekażą swoje gospodarstwo.

III. Partnerzy projektu

Urzędy gmin, które w zamian za zwrot mieszkania komunalnego (socjalnego), zaproponują jego dotychczasowemu najemcy miejsce w Domu.
Właściciele pensjonatów i hoteli oraz całorocznych domów wczasowych.
Deweloperzy i spółdzielnie mieszkaniowe.
Inwestorzy indywidualni, posiadający domy lub mieszkania na wynajem.
Ośrodki pomocy społecznej - pracownicy socjalni, wskazujący osoby starsze, samotnie zamieszkujące na ich terenie oraz włączające się do pomocy tym osobom
Uczestnicy zajęć w Klubach Seniora, wskazujący swych samotnych, nie opuszczających domów sąsiadów.

IV. Kierowanie i zarządzanie projektem

Projektem będzie kierowała ustanowiona w tym celu fundacja, nadzorowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Zamieszkanie w Domu będzie możliwe na warunkach umowy najmu lub umowy kupna praw do miejsca lub pokoju.
Nabyte na własność lub w wzięte na długoterminowy najem miejsca w Domach będą mogły być przedmiotem zamiany pomiędzy ich właścicielami lub najemcami (możliwość zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu).

V. Przesłanki wskazujące na powodzenie projektu

Możliwość odzyskiwania mieszkań komunalnych w zamian za miejsce w Domu w szczególności od zajmujących je osób samotnych o niskich dochodach, gdyż koszty utrzymania będą w nim niższe od kosztów prowadzenia jednoosobowego gospodarstwa domowego.
Duża ilość całorocznych ośrodków wczasowych i pensjonatów w których część miejsc w tych ośrodkach może być zadysponowana dla tych adresatów projektu, których dochody bądź sytuacja rodzinna nie wiąże z miejscem zamieszkania.
Domem Aktywnego Rentiera może być ośrodek wczasowy, pensjonat czy hotel lub część pokoi w takich obiektach, mieszkania na osiedlu oraz domy jednorodzinne.

VI. Warunki jakim powinien odpowiadać obiekt, w którym będzie zorganizowany Dom

Pokoje 2 lub 3 osobowe z pełnym węzłem sanitarnym.
Warunki pozwalające na:
- samodzielne przygotowywanie posiłków (przynajmniej śniadania i kolacji)
- możliwość urządzenie pokoju wg własnego gustu w tym także częściowego wyposażenia go we własne meble i sprzęty
Możliwie jak najmniejszy zakres świadczeń stałych i jak najszerszy zakres świadczeń fakultatywnych, dodatkowo płatnych
Opomiarowanie jak największej liczby dostarczanych mediów.
Zapewnienie dogodnej formy korzystania z publicznej służby zdrowia.