Opieka długoterminowa w Polsce – rekomendacja kierunków zmian dla nowego rządu

Ruszyła kampania społeczna CZAS NA DOBRĄ ZMIANĘ W OPIECE DŁUGOTERMINOWEJ

„Sektor opieki długoterminowej od wielu lat jest zaniedbywany i niedofinansowany, wyczerpują się jego zasoby, zarówno ludzkie, jak i materialne. Czas oczekiwania na przyjęcie do zakładu opiekuńczo-leczniczego czy pielęgnacyjnego wydłużył się do ok. 15 miesięcy, czyli nieustannie rośnie. Nowoczesna opieka długoterminowa powinna łączyć opiekę medyczną z socjalną – to jedno z największych wyzwań samorządowych na poziomie powiatów” – czytamy w liście dr Elżbiety Szwałkiewicz, Prezes Zarządu Koalicji Na pomoc Niesamodzielnym. W dniach 26-27 listopada 2019 r., z inicjatywy Koalicji, odbyła się Konferencja OPIEKA DŁUGOTERMINOWA W POLSCE – DZISIAJ
I JUTRO, która ma być początkiem publicznej, ponadpartyjnej debaty o przyszłości usług pomocowych i opiekuńczych, które powinny być „standaryzowane, koordynowane, nadzorowane i poparte stabilnymi źródłami finansowania”. ORPEA Polska jest partnerem Konferencji oraz Raportu, który staje się punktem wyjścia do rozmów i zawiera rekomendacje dla rządzących.

Raport OPIEKA DŁUGOTERMINOWA W POLSCE pod redakcją Prof. Piotra Błędowskiego, został przygotowany przez zespół ekspertów uczelni ekonomicznych. Zawiera 3 główne rozdziały:

Przesłanki demograficzne, społeczne i ekonomiczne zwiększenia zapotrzebowania na świadczenia opieki długoterminowej
Charakterystyka rozwiązań zagranicznych
Propozycje rozwiązań mających na celu konstrukcję nowoczesnego, kompleksowego systemu opieki długoterminowej w Polsce

ORPEA Polska, działając na rynku opieki długoterminowej od blisko 20 lat (niezmiennie w ramach kontraktów z NFZ), widzi potrzebę debaty wielu środowisk na temat opieki długoterminowej. „W tej debacie KONIECZNIE muszą wziąć udział politycy, ponieważ - na dłuższą metę - bez zmiany prawa nie uda się zbudować żadnego stabilnego systemu. Oczywiście, jak zawsze w takich okolicznościach, potrzebne są pieniądze. Ale zanim zaczniemy się zastanawiać skąd je wziąć należy zdefiniować to, za co będziemy płacić. Obecnie mamy co najmniej dwa systemy (jeden Ministerstwa Zdrowia; drugi Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej), które się nie uzupełniają, a zazębiają, a czasem wykluczają. Potrzebny jest jeden spójny system ze zdefiniowanymi standardami i oczekiwaniami dostosowanymi do możliwości i realiów. Nigdy nie uda się wszystkim zapewnić wszystkiego, więc należy zdefiniować pewien koszyk świadczeń gwarantowanych i skupić się na zapewnieniu ich jak największej liczbie potrzebujących. Korzystanie
z usług spoza koszyka będzie możliwe w formie komercyjnej” – mówi Wojciech Mizerka, dyrektor operacyjny ORPEA Polska. Dodaje, że „praca nad standardami opieki długoterminowej pozwoliłaby z jednej strony wprowadzić pewne wymagania - na przykład w obszarze placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, gdzie teraz tych wymagań praktycznie nie ma. Z drugiej strony, być może pozwoliłoby to urealnić oczekiwania stawiane przez NFZ zakładom opiekuńczo-leczniczym, które muszą teraz spełniać wymogi nieomalże jak szpitale”.

Raport kończy się swoistym Dekalogiem – listą 10 konkretnych działań, które powinny być podjęte
w początkowym etapie wprowadzania zmian w systemie opieki długoterminowej. Autorzy Raportu zakładają, że zmiany będą wprowadzane etapami, w zależności od skali potrzeb osób wymagających wsparcia, sytuacji na rynku pracy
i sytuacji gospodarczej, a w szczególności - stanu finansów publicznych.

10 kroków do zmiany systemu opieki długoterminowej w Polsce

1. Przeprowadzenie debaty publicznej na temat celów, organizacji i ?nansowania opieki długoterminowej

Debata powinna zawierać elementy edukujące społeczeństwo w kwestii niesamodzielności i społecznej odpowiedzialności za sytuację osób niesamodzielnych, a jednym z jej kluczowych celów jest uzyskanie społecznej aprobaty dla i tak nieuniknionego budowania systemu opieki długoterminowej.

2. Zde?niowanie niesamodzielności na potrzeby prawa i sformułowanie szczegółowych zasad orzekania
o niesamodzielności i jej stopniach

Konsekwencją zde?niowania niesamodzielności na potrzeby przepisów prawa będzie wskazanie różnic w jej poziomie
i określenie stopni niesamodzielności, co pozwoli na trafne oszacowanie skali potrzeb i wydatków.

3. Dokonanie szczegółowych szacunków dotyczących liczby osób wymagających opieki długoterminowej

Szacunek liczby osób wymagających wsparcia powinien zostać uzupełniony o monitoring ich potrzeb w celu określenia niezbędnego zakresu wsparcia, dostosowania zasobów opieki długoterminowej do faktycznych potrzeb
i odpowiedniego przygotowania kadr.

4. Wstępne oszacowanie kosztów świadczeń

Szacunek kosztów będzie miał jedynie orientacyjnych charakter i powinien być traktowany jako wskazówka
w formułowaniu polityki ?nansowej systemu. Trzeba też pamiętać, że obecnie wydawane środki wymagają innej alokacji, ponieważ w małym tylko stopniu stymulują rozwój rynku opieki długoterminowej.

5. Oszacowanie kadr niezbędnych do zaspokojenia potrzeb w zakresie opieki długoterminowej
w początkowym okresie

Osoby najbardziej niesamodzielne powinny zostać objęte świadczeniami w pierwszej kolejności. Jednak konieczne jest zatrudnienie większej liczby osób, na dodatek przygotowanych zawodowo do zapewnienia opieki, a nie tylko asystowania lub pomocy w prostych czynnościach.

6. Określenie zasad regulacji rynku

Sformułowane powinny zostać czytelne, powszechnie obowiązujące zasady dopuszczania usługodawców na rynek opieki długoterminowej, wymagania wobec kadr takich podmiotów, poziom wyposażenia w sprzęty i urządzenia, zasady kontroli działalności i prowadzenia sprawozdawczości niezależnie od sektora, który dany podmiot reprezentuje. Celem kontroli musi być zapewnienie zaspokojenia konkretnych potrzeb świadczeniobiorców, a nie poszukiwanie ewentualnych nieprawidłowości w dokumentach i karanie podmiotu.

7. Utworzenie instytucji odpowiedzialnej za organizację opieki długoterminowej i gospodarkę finansową

Trzeba ustalić, czy ?nansowanie opieki długoterminowej prowadzi jeden podmiot (jak w przypadku powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego), czy więcej. Nie powinien to być jednak NFZ, ale jednostka zachowująca odrębność prawną i dbająca o odrębność budżetu opieki długoterminowej od budżetu NFZ i pomocy społecznej.

8. Opracowanie koncepcji kształcenia kadr na potrzeby opieki

System kształcenia kadr powinien być konstruowany i mody?kowany zależnie od rozpoznanych zmian w popycie na usługi opiekuńcze i pielęgnacyjne.

9. Przygotowanie szczegółowych projektów rozwiązań

W przygotowaniu szczegółowych rozwiązań powinien uczestniczyć zespół złożony z przedstawicieli płatnika, administracji samorządowej, pacjentów i ich opiekunów oraz usługodawców.

10. Przygotowanie projektów aktów prawnych: ustawy dotyczącej opieki długoterminowej, ustaw zmieniających obowiązujące oraz aktów wykonawczych, tak by mogły wejść w życie w zbliżonym do siebie terminie i stworzyły podstawy prawne dla systemu opieki długoterminowej

Koordynacja działań powinna spoczywać w odpowiedniej komórce administracji centralnej – najlepiej w Kancelarii Premiera – i powinien za nie odpowiadać koordynator w randze sekretarza stanu.

Raport jest dostępny na stronie: www.niesamodzielnym.pl/uploads/RAPORT_OPIEKA_DLUGOTERMINOWA.pdf