Astma- choroba przewlekła

Z powodu stale zwiększającego się występowanie chorób układu oddechowego, międzynarodowa grupa wybitnych naukowców opracowała wytyczne dotyczące diagnozowania i leczenia astmy oskrzelowej. Zgodnie z definicją ekspertów "Astma oskrzelowa jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym bierze udział wiele komórek i mediatorów. Proces zapalny prowadzi do nadreaktywności dróg oddechowych, czego wynikiem są nawracające epizody świszczącego oddechu, duszności, ucisku w klatce piersiowej i kaszlu, występujące zwłaszcza w nocy lub we wczesnych godzinach rannych. Objawom tym towarzyszy uogólnione, ale zmienne ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które zwykle jest odwracalne spontanicznie lub pod wpływem leczenia".

Ta definicja może być trudna, a nawet niezrozumiała dla osoby bez wykształcenia medycznego. Podkreśla ona napadowy charakter choroby; głównym jej objawem są ataki duszności występujące najczęściej pomiędzy godziną drugą a piątą nad ranem, którym towarzyszy "granie w piersiach", kaszel i czasem ucisk w klatce piersiowej. Pomiędzy napadami pacjent może czuć się dobrze i wówczas nikt nie jest w stanie zorientować się, że jest on chory na astmę. Napady mogą występować z różnych odstępach czasu. Na szczęście większość astmatyków to pacjenci z epizodyczną lub łagodną postacią choroby. Duszność pojawia się u nich rzadko, a po zastosowaniu prawidłowego leczenia chory może całkiem zapomnieć o chorobie. Jest jednak grupa chorych na astmę ciężką, u których dolegliwości występują niemal codziennie, a choroba jest przyczyną znacznego pogorszenia jakości życia. Drugim ważnym elementem definicji jest stwierdzenie, że przyczyną objawów w astmie jest przewlekły stan zapalny. Jest to szczególna postać zapalenia, tzw. zapalenie alergiczne, które znacznie różni się od stanu zapalnego powodowanego przez infekcje dróg oddechowych. Mechanizm tego zapalenia jest niezwykle skomplikowany i dotychczas niecałkowicie poznany.

Najczęściej zapalenie jest inicjowane przez swoisty alergen. Ostatnim elementem definicji jest podkreślenie roli nieswoistej nadreaktywności oskrzeli, będącej także konsekwencją procesu zapalnego. Oskrzela chorych na astmę mają skłonność do skurczu po kontakcie z różnymi czynnikami fizycznymi i farmakologicznymi, które nie powodują u osób zdrowych żadnych dolegliwości. Duszność po wysiłku fizycznym, po ekspozycji na zimne powietrze lub dym tytoniowy to właśnie wyraz nadreaktywności oskrzeli.

Astma jest chorobą przewlekłą, cechującą się długoletnim przebiegiem i skłonnością do nawrotów dolegliwości, które z różnym nasileniem utrzymują się przeważnie przez całe życie. W zasadzie jest to choroba nieuleczalna, jednak dzięki prawidłowemu leczeniu można osiągnąć doskonałe efekty. Pewnym wyjątkiem jest remisja astmy dziecięcej w okresie dojrzewania. Pacjent może wręcz zapomnieć o swojej chorobie, normalnie pracować, uczestniczyć w zajęciach sportowych. Rozpoznanie astmy nie jest wyrokiem - dzięki osiągnięciom współczesnej medycyny chory może wykonywać brać udział w tych samych rodzajach aktywności jak jego zdrowi rówieśnicy.

Typowe objawy astmy to napady duszności, zwłaszcza w godzinach nocnych połączone z kaszlem, graniem w piersiach i uczuciem ucisku w klatce piersiowej. Pacjent przybiera pozycję siedzącą, z poszukiwaniem punktu podparcia dla kończyn górnych. Ustępują one samoistnie lub pod wpływem leku rozszerzającego oskrzela (np. Ventolin). Często początek astmy jest poprzedzony innymi chorobami alergicznym tj, sezonowy nieżyt nosa, pokrzywka, czy atopowe zapalenie skóry. U niektórych osób początek astmy występuje po infekcji dróg oddechowych (jest to astma nieatopowa czyli nie uwarunkowana dziedzicznie lub inaczej wewnątrzpochodna). W niektórych przypadkach jedynym objawem astmy przez wiele lat jest uporczywy kaszel. Taką postać astmy nazywamy wariantem kaszlowym. Rozpoznanie astmy potwierdza lekarz na podstawie wywiadu, badania przedmiotowego, spirometrii, obserwacji szczytowego przepływu wydechowego i czasem prób prowokacyjnych.

W przypadku osób uczulonych na sierść zwierząt (najczęściej kot, pies chomik) naczelną zasadą jest unikanie alergenu. Jednak gdy przyczyną wywołującą napady duszności są inne alergeny, lub jest to astma nieatopowa, nie ma potrzeby usuwania z domu ukochanych przyjaciół.